Zmiany w nieodpłatnej pomocy prawnej

Dodano: Kategorie: ,

 

W dniu 1 stycznia 2019 roku weszły w życie przepisy znowelizowanej ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 roku o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej. Ustawodawca w znowelizowanych przepisach zrezygnował z obowiązującego dotychczas zamkniętego katalogu osób uprawnionych do skorzystania z nieodpłatnej pomocy prawnej. Obecnie uprawnionym jest każdy, kto oświadczy, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej. Oświadczenie to składane jest na formularzu przygotowanym przez ustawodawcę. Nie przewidziano mechanizmów prawnych służących weryfikacji prawdziwości takiego oświadczenia.

W tym miejscu warto również zauważyć, że zmienia się sama dokumentacja, związana
z udzielaniem nieodpłatnej pomocy prawnej. Dotychczasowa karta nieodpłatnej pomocy prawnej została zastąpiona przez nową, znacznie obszerniejszą wersję, obejmującą m.in. opis udzielonej pomocy (karta A), jak również dobrowolną, anonimową opinię osoby uprawnionej, dotyczącą sposobu udzielenia jej nieodpłatnej pomocy prawnej (karta B). Powyższą opinię osoba uprawniona będzie mogła wrzucić do znajdującej się w lokalu urny lub przesłać do właściwego Starostwa Powiatowego. Inną zmianą organizacyjną dotyczącą Punktów Nieodpłatnej Pomocy Prawnej jest wprowadzenie rejestracji osób uprawniony.

Sam zakres rzeczowy nieodpłatnej pomocy prawnej został rozszerzony o prawo handlowe, dewizowe oraz celne, przy czym należy zauważyć,  że nadal nieodpłatna pomoc prawna nie obejmuje spraw związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, z wyjątkiem pomocy prawnej związanej z przygotowaniem do jej rozpoczęcia.

Kolejną nowością wprowadzoną przez ustawę jest edukacja prawna. Obejmuje ona w myśl art. 4 ust. 1 znowelizowanej ustawy, działania edukacyjne zmierzające do zwiększenia świadomości prawnej społeczeństwa, dotyczące w szczególności upowszechniania wiedzy o prawach i obowiązkach obywatelskich, działalności krajowych i międzynarodowych organów ochrony prawnej, mediacji oraz sposobach polubownego rozwiązywania sporów, możliwościach udziału obywateli w konsultacjach publicznych oraz procesie stanowienia prawa, dostępie do nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. Zadania te mogą być realizowane przez organizacje pozarządowe, w szczególności poprzez opracowywanie informatorów i poradników, a także przez prowadzenie otwartych wykładów i warsztatów, czy prowadzeniu kampanii społecznych.

Na zakończenie warto również wspomnieć o wprowadzonym w ustawie tzw. poradnictwie obywatelskim. Część dotychczasowych punktów nieodpłatnej pomocy prawnej od 1 stycznia 2019 r. została przekształcona w punkty nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje w szczególności porady dla osób zadłużonych i porady z zakresu spraw mieszkaniowych oraz zabezpieczenia społecznego. Porady w tym zakresie mogą udzielać osoby z wyższym wykształceniem (w myśl ustawy nie musi być to wykształcenie prawnicze), które przejdą 70-godzinny kurs zakończony egzaminem. Ta zmiana budzi wiele uzasadnionych kontrowersji.

 

Adw. Mariusz Hassa